Rolnictwo regeneratywne

Co to jest rolnictwo regeneratywne?

Rolnictwo regeneratywne, nazywane także rolnictwem regeneracyjnym, to system zasad i praktyk rolniczych, który ma na celu zwiększenie bioróżnorodności i poprawę żyzności gleby, poprawę stanu wód i odbudowę ekosystemów.

Inaczej mówiąc, jest to rolnictwo, które uwzględnia wachlarz praktyk łączących produkcję z ochroną i odbudową ekosystemów.

Podstawową ideą rolnictwa regeneratywnego jest stworzenie systemów uprawowych, które działają harmonijnie z naturą. Obejmuje to minimalną ingerencję w strukturę gleby, zwiększenie zatrzymywania wody w glebie i odbudowę zasobów wodnych, wykorzystywanie różnorodności roślin, rotację upraw, stosowanie naturalnych metod ochrony roślin i zwalczania szkodników oraz zwiększenie obecności organicznej materii w glebie poprzez, między innymi, wykorzystywanie resztek pożniwnych jako kompostu.

Do najważniejszych efektów stosowania praktyk rolnictwa regeneratywnego zaliczamy poprawę jakości kluczowego zasobu jakim w rolnictwie jest ziemia uprawna a tym samym bardziej efektywną i przyjazną dla środowiska uprawę roślin oraz sekwestrację glebową węgla (zatrzymanie CO2 w glebie i redukcję jego emisji do atmosfery).

W przeciwieństwie do konwencjonalnych metod rolnictwa, które opierają się między innymi na intensywnej uprawie z wykorzystaniem orki, intensywnym stosowaniu chemicznych środków ochrony roślin i sztucznych nawozów oraz na monokulturach, rolnictwo regeneratywne skupia się na stworzeniu zrównoważonych, trwałych i bardziej naturalnych systemów uprawowych, które przynoszą korzyści zarówno dla rolników, jak i dla środowiska.

Warto zaznaczyć, że rolnictwo regeneratywne nie jest jedynie zbiorem konkretnych technik czy praktyk, ale raczej podejściem, które kładzie nacisk na zrozumienie i odzwierciedlenie zasad i procesów występujących w naturalnych ekosystemach.

Rolnictwo regeneratywne jest adaptacyjnym podejściem do zarządzania glebą, które ma na celu konserwację i rehabilitację całych systemów żywnościowych i rolniczych, jednocześnie wspierając zasady zdrowotności gleby. Musimy zwrócić szczególną uwagę na realizację celów jakimi są: poprawa gleby, optymalizacja zasobów, łagodzenie zmian klimatycznych jak również poprawa jakości i dostępności wody. Przy tym, wykorzystujemy metody dostosowane indywidualnie do gospodarstwa, ponieważ nie ma jednej recepty na osiągnięcie sukcesu.

W Grupie Top Farms standardem rolnictwa regeneratywnego jest Kodeks 5C.

Jakie są korzyści dla gospodarstwa ze stosowania praktyk rolnictwa regeneratywnego?

Praktyki regeneratywne w znacznym stopniu dotyczą gleby i mają poprawiać jej właściwości fizyko-chemiczne, a w efekcie zwiększać żyzność. W związku z tym, z jednej strony redukujemy zużycie drogich i wysokoemisyjnych środków produkcji, z drugiej zaś podnosimy potencjał produkcyjny generując wyższy przychód, co w kombinacji daje wyższy zysk przy niższym obciążeniu środowiska. Innymi słowy, gospodarstwo zapewnia glebie to, co najlepsze w myśl zasady: tak mało jak to możliwe i tak dużo jak to konieczne.

Gleba uprawiana  w sposób regeneratywny będzie bardziej odporna na erozje i nagłe zjawiska atmosferyczne (susze, nawalne deszcze), zwiększymy oraz polepszymy jakościowo plon, przyczyniamy się do sekwestracji węgla, czyli trwałego wiązania i deponowania węgla w glebie, dzięki czemu działalność rolnicza w dużym stopniu może pomóc powstrzymać globalne ocieplenie. Okazuje się, że podniesienie zaledwie o 0,1 proc. zawartości materii organicznej w warstwie 30 cm gleby na obszarze jednego hektara pozwala na związanie ok. 2,5 ton węgla, czyli aż 7-9 ton dwutlenku węgla. W związku z tym gospodarstwa prowadzone w duchu rolnictwa regeneratywnego są gospodarstwami niskoemisyjnymi, które mogą dodatkowo zarabiać na tzw. certyfikatach węglowych.

Praktyki regeneratywne na przykładzie spółki Jagrol

Należąca do Grupy Top Farms spółka Jagrol stanowi doskonały przykład korzystnej konwersji regeneratywnej. Gospodarstwo niegdyś prosperowało jako typowo konwencjonalne, jednak z biegiem czasu i wraz z rozwojem świadomości producentów żywności podjęto decyzję o wdrażaniu praktyk rolnictwa regeneratywnego.

Wśród regeneratywnych praktyk w Jagrolu można wymienić między innymi fakt, że zboża stanowią około 40 procent w strukturze zasiewów, by ustąpić miejsca także innym gatunkom roślin w płodozmianie. Od wielu lat uprawa roli na przeważającej części areału opiera się na technologii bezorkowej lub na uprawie pasowej. Bardzo ważnym elementem każdego zmianowania jest odpowiednio dobrana do rośliny następczej mieszanka międzyplonowa. Wprowadzane są elementy biologicznej ochrony upraw przed agrofagami. Cenne elementy krajobrazu, jak zbiorniki wodne (Jagrol posiada około 60 ha) czy zadrzewienia śródpolne, są chronione oraz odtwarzane.

Spółka Jagrol, co prawda, już od ponad dekady stosuje praktyki rolnictwa regeneratywnego, jednak według Pawła Kaczmarka, Prezesa spółek Jagrol i Top Farms Wielkopolska, przejście z rolnictwa konwencjonalnego na regeneratywne może nastąpić już w dwa lata.

W praktyce wszelkie działania i zabiegi na polach Jagrolu są zgodne z autorskim Kodeksem 5C. To dzięki tym zasadom spółka jest w stanie w naturalny sposób przeciwdziałać zmianom klimatycznym oraz poprawić jakość gleby.

Wapń (Calcium) to klucz do budowania żyzności gleby. Wszystkie działania mające na celu użyźnienie gleby zaczynają się od poprawy jej odczynu (pH). Jagrol według potrzeb stosuje nawożenie wapniowe w postaci wapna kredowego lub wapna cukrowniczego celem uregulowania pH. Chodzi o to, by uzyskać odczyn lekko kwaśny lub obojętny, którym charakteryzują się dobre gleby.

Jako, że jedno pole drugiemu nie jest równe, odczyn gleby na poszczególnych działkach różni się pod względem pH. Wymaga to indywidualnego podejścia do pola czy nawet jego fragmentu. Dlatego spółka wykorzystuje rolnictwo precyzyjne, które pomaga uzyskać szczegółowe informacje o glebie.

Jagrol dostosowuje poszczególne elementy agrotechniki, w tym regulowanie pH, do zmiennych warunków dzieląc pola na kilkuhektarowe działki, a następnie bada glebę. Analizy gleby są zresztą wykonywane nie tylko pod kątem jej odczynu.

Aby prawidłowo wykonać wszelkie pomiary wymagane jest obiektywne podejście do pola, dlatego spółka korzysta z usług firmy doradczej, która jest w stanie wspomóc cały proces, od wyboru miejsc poboru po badanie laboratoryjne.

Co można uzyskać dzięki takim pomiarom?

Precyzyjne pobieranie próbek z tych samych miejsc co roku daje możliwość wychwycenia zmian niemożliwych do zaobserwowania gołym okiem. Dzięki wykorzystaniu analiz glebowych opracowywane są mapy zasobności glebowych w poszczególne składniki. Na ich podstawie powstają mapy aplikacyjne służące nie tylko do zmiennego wapnowania, ale również zmiennego nawożenia potasem, fosforem i magnezem, co pozwala oszczędzić zużyte nawozy i zapobiega przenawożeniu lub niedonawożeniu pól.

Oczywiście, głównym nośnikiem nawozowym w spółce Jagrol są nawozy naturalne, które posiadają w swoim składzie całą paletę niezbędnych składników, potrzebnych glebie do właściwego funkcjonowania. Składniki pokarmowe roślin są uzupełniane z nawozów mineralnych. Dzięki temu stosuje się tylko tyle nawozów, ile jest to niezbędne, i tam, gdzie naprawdę trzeba. Pomocne są w tym właśnie technologie rolnictwa precyzyjnego, dzięki którym spółka jest w stanie precyzyjnie aplikować nawozy, a te w ostatnim czasie są coraz droższe.

Węgiel (Coal) to materia organiczna, bez której nie ma życia! Jest jednym z ważniejszych elementów obiegu składników odżywczych. Powszechne praktyki rolnicze, w skład których wchodzą intensywne zabiegi uprawowe, stosowanie nawozów syntetycznych czy stosowanie pestycydów, przyczyniają się do zwiększonego uwalniania dwutlenku węgla do atmosfery. Jednym z celów rolnictwa regeneratywnego jest właśnie przywracanie zawartości materii organicznej w glebie i tym samym ograniczanie negatywnego wpływu na ślad węglowy. Inaczej mówiąc, spółka Jagrol poprzez stosowanie praktyk rolnictwa regeneratywnego przyczynia się do sekwestracji glebowej węgla.

Nowoczesne rolnictwo przysposabia praktyki zwiększające tempo usuwania CO2 z atmosfery, czyli wiązania go w cukier w liściach, który dalej tworzy inną materię organiczną i jest wbudowywany w tkanki roślinne lub deponowany w glebie. W związku z tym, skuteczna sekwestracja węgla jest jednym z elementów prowadzących do zapewnienia zdrowia gleby i ograniczenia śladu węglowego.

Nawozy organiczne posiadają wszelkie niezbędne pierwiastki w postaci łatwo przyswajalnej, czyli takiej, która może być w łatwy sposób przy udziale mikroorganizmów pobrana z gleby, a następnie poddana przemianom w komórkach roślin. Z drugiej strony wzbogaca się glebę w próchnicę, czyli najefektywniejszą formę materii organicznej budującą żyzność. Spółka Jagrol korzysta z nawozów w postaci gnojowicy, obornika oraz pomiotu kurzego.

Substytutem nawozów naturalnych są nawozy sztuczne, które na pierwszy rzut oka, mogą być bardziej wydajne, czy też ich działanie może wydawać się szybsze, natomiast należy pamiętać, że to jest złudne. Nawozy sztuczne po pierwsze posiadają bardzo wysoki ślad węglowy, a ponadto posiadają mocno skoncentrowane składniki odżywcze, przez co może dojść do szybkiego przenawożenia roślin. Nadmiar składników jest szkodliwy zarówno dla gleby jak i organizmów w nich żyjących. Dlatego Jagrol stawia na naturę.

Poplony (Cover Crops) rozumiane są jako uprawa przyczyniająca się do wzrostu materii organicznej i wzbogacenia gleby. Mieszanki poplonowe są w stanie spełniać wiele ról w tym samym czasie, dlatego są wydajniejsze niż pojedyncze gatunki. Dla przykładu obsługują biologiczne wiązanie azotu, będąc źródłem bioróżnorodności ograniczają populację szkodników, poprawiają strukturę gleby poprzez „drenaż korzeniowy”, tłumią chwasty czy też osłaniając glebę przeciwdziałają erozji. Stąd też angielski odpowiednik polskiej nazwy tj. cover crops – rośliny okrywowe.

W spółce Jagrol poplony stosowane są pod uprawy jare, kukurydzę, czy rośliny okopowe. W przypadku Jagrolu rośliny okopowe to ziemniaki, które z jednej strony stanowią surowiec do produkcji smacznych frytek, lecz z drugiej przyczyniają się do znacznego zmniejszeniu poziomu próchnicy w glebie. Dlatego poplony mają pełnić rolę biologicznego sorbentu. Poprzez uprawę rożnych gatunków spółka przeciwdziała temu niekorzystnemu zjawisku.

Przyjęto zasadę, że dopasowuje się gatunki w mieszankach, dostosowując je do potrzeb roślin w plonie głównym i tak, przykładowo, dla wspomnianych ziemniaków zastosowano mieszankę złożoną ze słonecznika, owsa, gryki i rzodkwi. Ma to też swój nieoceniony walor estetyczny, gdyż poplony kwitną kolorowo z reguły we wrześniu i październiku, kiedy to dokoła nas jest coraz bardziej szaro i ponuro.

Poprzez ścięcie i rozdrobnienie zielonego nawozu późną jesienią spółka dostarcza glebie cenną materię organiczną, która buduje polowy potencjał wodny gleby tzn. decyduje o możliwościach sorbowania wody przez glebę. Jest to niezwykle ważne, gdyż zjawisko suszy nie jest już chyba nikomu obce.

Na przestrzeni ostatnich 20 lat zaobserwowano, iż najbardziej posusznym rejonem w Polsce jest właśnie Pojezierze Wielkopolskie, w którym deficyt opadów atmosferycznych jest największy zaraz obok województwa łódzkiego. Wielu rolników jako kontrargument dla poplonów podaje właśnie „wyciąganie wody z gleby”. Należy jednak mieć świadomość, że jest zupełnie odwrotnie. Oprócz dostarczania glebie zielonej masy poplony mają też znaczny udział w zatrzymywaniu odpływu biogenów do Bałtyku, o czym w ostatnim czasie mówi się coraz więcej.

Uprawa (Cultivation) - intensywna uprawa zaburza życie biologiczne gleby, dlatego Jagrol stawia na uprawę konserwującą. Spółka praktykuje głównie uprawę bezorkową, by minimalnie ingerować w glebę. Na polach głęboko spulchnia się glebę bez odwracania i płytko miesza, co sprzyja procesom humifikacji, czyli powstawaniu próchnicy.

Jagrol zachęca wszystkich, aby zwrócili uwagę na własną uprawę, ponieważ jedno z ważniejszych mott w Grupie Top Farms brzmi: „Uprawiać tak mało jak się da i tak dużo jak potrzeba”.  I tutaj znów pojawia się kwestia ziemniaka, który jako gatunek okopowy jest uprawą zdecydowanie niekorzystną pod względem redukcji ilości zabiegów kultywacyjnych w glebie. Z kolei dobrym przykładem w zakresie uprawy roli jest coraz popularniejsza uprawa pasowa, gdzie wykorzystuje się spulchnienie gleby tylko w pasie siewu roślin, co znacznie redukuje oddziaływanie na glebę i tym samym również straty wody.

Kultura (Culture) to życie w symbiozie z otoczeniem. Aktywność wywodząca się z „kultury” to przede wszystkim wzmacnianie działań chroniących otoczenie pola jako miejsca produkcji bezpośrednio powiązanego interakcjami z sąsiedztwem, w tym: kreowanie krajobrazu, ustalanie zmianowania, racjonalna gospodarka wodna, nasadzenia drzew, udział w lokalnych inicjatywach czy redukcja i kontrola zużycia środków ochrony roślin.

Na wyposażeniu Jagrol jest, co prawda, opryskiwacz i spółka z niego korzysta, lecz niejednokrotnie stosuje się dawki środków, które stanowią niespełna 5% dawki rejestracyjnej, przez co znacznie redukuje się ilość pozostałości w produktach. Spółka od wielu lat współpracuje z okolicznymi pszczelarzami. Obecnie trwa również projekt Bee TOP, w ramach którego w spółce Jagrol zagościło 5 rodzin pszczelich.

Jagrol w swoich założeniach posiada również rewitalizację oczek wodnych i działania związane z małą retencją. Wokół zbiorników można spotkać wiele rzadkich, chronionych gatunków ptaków wodnych i wodno-brodzących, takich jak np. błotniak łąkowy, czy też rybitwa rzeczna.

Podsumowując, Paweł Kaczmarek - Prezes spółek Jagrol i Top Farms Wielkopolska - uważa że, jako rolnicy powinniśmy skupić się w pierwszej kolejności na wyborze biologicznych metod wytwórczych, a w ostateczności przy braku alternatyw zastosować metody chemiczne, które posiadają negatywny wpływ na nasze otoczenie. Powinniśmy wspierać biologiczne życie glebowe, inwestować w materię organiczną, redukować zużycie nawozów syntetycznych i stosować zróżnicowany płodozmian. Dzięki powyższym technikom jesteśmy w stanie produkować więcej żywności o lepszej jakości, z korzyścią nie tylko dla środowiska naturalnego, ale przede wszystkim dla nas samych. Postawmy na naturę.

Rolnictwo regeneratywne gwarancją stabilności ekonomicznej gospodarstwa

Wiele się słyszy o konieczności polepszania żyzności i potencjału plonotwórczego roli oraz o rolnictwie regeneratywnym i jego efektach w postaci zwiększania zawartości węgla organicznego, czyli próchnicy w glebie. Ale jak wygląda sytuacja z punktu widzenia kosztów i korzyści wprowadzenia praktyk regeneratywnych w gospodarstwie?

Wielu rolników decyduje się na przejście z rolnictwa konwencjonalnego na regeneratywne, zwłaszcza tych "z dziada pradziada", bo chce zostawić po sobie ziemię, która będzie w stanie rodzić dobre plony. Chcą świadomie uprawiać i naprawiać glebę. Kierują nimi również względy ekonomiczne. W obecnym czasie, środki produkcji rolniczej stają się coraz droższe. Ceny paliwa i nawozów nieustannie rosną, a płodów rolnych spadają. Rolnicy niestety mają niewielki wpływ na te czynniki. Jednak istnieje możliwość świadomego podejścia do wydatków i poszukiwania rozwiązań, które pozwolą zaoszczędzić, nie rezygnując przy tym z osiągania satysfakcjonujących plonów. W obliczu niestabilności na rynku produktów rolnych, każda oszczędność ma znaczenie.

Rolnicy mogą część praktyk regeneratywnych wprowadzić w swoim gospodarstwie od zaraz. Nie wymaga to specjalnego sprzętu i dużych nakładów, a korzyści mogą być spore. Część sprzętu, którym często dysponują rolnicy (np. kultywator, gruber) może być spokojnie użytkowana w rolnictwie regeneratywnym, a na dodatek nie trzeba orać. Warto również przeprowadzać badania gleby, która umożliwiają podejmowanie świadomych decyzji na każdym polu. Każde pole bowiem należy traktować indywidualnie. Diagnostyka gleby pozwala na bardziej efektywne zarządzanie gospodarstwem z punktu widzenia nawożenia i uprawy.

Koszt wprowadzania praktyk regeneratywnych początkowo wiąże się głównie z inwestycją w szczegółowe badania gleby i usługi specjalistów, którzy na podstawie wyników z laboratorium przygotują odpowiednie rekomendacje, szyte na miarę konkretnego gospodarstwa. Jednak inwestycja ta zaprocentuje w wygenerowanych oszczędnościach.

W wielu przypadkach, rolnicy podczas wychodzenia z uprawy orkowej mogą używać posiadane już maszyny, które pozwolają na głębszą penetrację gleby bez jej obracania. Tym samy zmniejsza się ilość przejazdów po polu i można sporo zaoszczędzić na koszcie paliwa. Również poprawa stosunku wapnia do magnezu, dzięki badaniom gleby i odpowiedniemu reagowaniu na ich wyniki, może mieć przełożenie na oszczędności paliwowe, gdyż wpływa na rozluźnienie struktury gleby.

Dodatkowo, zmiana podejścia do nawożenia może rodzić duże oszczędności. Chodzi o to, by odżywiać glebę, a nie rośliny. Niejdnokrotnie okazuje się, że nie trzeba tak często wapnować pola stałą dawką. W przypadku nawozów fosforowych i potasowych wdrożenie otrzymanych rekomendacji dotyczących odżywiania gleby może wskazać, że na części pól nie trzeba ich stosować w ogóle, a na innych można znacząco zmniejszyć ich ilość. To pozwala istotnie ograniczyć wydatki na nawozy, które w strukturze każdego gospodarstwa stanowią znaczący procent kosztów. W dodatku, stosowanie nawozów naturalnych pozwala utrzymać wysoką zawartość brixu (zawartość węglowodanów), co przekłada się na zwiększoną odporność roślin na choroby. Dzięki temu można zaoszczędzić również na środkach ochrony roślin.

Niektórzy rolnicy mają obawy, że praktyki rolnictwa regeneratywnego w pierwszych latach mogą powodować znaczący spadek plonów. Oczywiście, na plon ma wpływ wiele czynników takich jak pogoda czy jakość materiału siewnego. Niemniej jednak, w gospodarstwach już po pierwszym roku można zauważyć, że przy nawalnych deszczach gleba chłonie większą ilość wody. Rośliny w pierwszej fazie wzrostu mają lepsze warunki do ukorzenienia.

Od czego zależy żyzność gleby?

Aby móc odpowiednio zatroszczyć się o żyzność gleby, niezbędne jest wcześniejsze zapoznanie się z definicją tego pojęcia. Żyzność gleby można opisać jako naturalną zdolność gleby do zaspokajania potrzeb roślin, które w niej rosną. Żyzność gleby jest wynikiem kombinacji jej właściwości fizycznych, chemicznych i biologicznych, które mają za zadanie stworzenie odpowiednich warunków dla wzrostu roślin.

Istnieje wiele czynników, które wpływają na stan gleby. Co ciekawe, nie wszystkie z tych czynników są naturalne. Obecnie coraz bardziej popularne staje się rolnictwo regeneratywne, które polega na aktywnym wspomaganiu gleby w utrzymaniu odpowiedniej żyzności.

Jeśli mówimy o naturalnych czynnikach, które bezpośrednio wpływają na żyzność gleby, to warto wymienić między innymi jej budowę morfologiczną. Duże znaczenie mają właściwości morfologiczne profilu glebowego, a także miąższość gleby i poziom zawartości substancji organicznej w postaci próchnicy.

Niezwykle istotne są też właściwości fizyczne gleby, takie jak jej struktura, tekstura, porowatość, układ porów, właściwości termiczne i wodne, a także całkowity skład granulometryczny. Właściwości biochemiczne i biologiczne gleby również mają duże znaczenie dla jej żyzności, takie jak zawartość odpowiednich substancji organicznych i aktywność biologiczna. Właściwości chemiczne i fizykochemiczne gleby, takie jak obfitość składników odżywczych, obecność substancji toksycznych, pH gleby i jej zdolność do buforowania, również przyczyniają się do żyzności gleby.

Brak żyzności gleby może stanowić poważne wyzwanie, ponieważ utrudnia prawidłowe wykorzystanie jej potencjału. Niedobór niezbędnych składników mineralnych, które stanowią bezpośrednie źródło pożywienia dla roślin, powoduje, że nie mają one odpowiednich warunków do wzrostu. W takiej sytuacji warto zastosować rolnictwo regeneratywne, które ma potencjał wpływania na przyszłe zatrzymanie i nawet odwrócenie zmian klimatycznych. Dodatkowo, pozytywnie wpływa na jakość wytwarzanej w ten sposób żywności.

Takie naturalne odżywienie gleby niesie ze sobą liczne korzyści! Warstwa gleby bogata w organiczną materię próchniczą i zrównoważona pod względem składników mineralnych będzie doskonałym podłożem dla różnych roślin. Regeneratywny system uprawy umożliwia przenikanie jonów wapnia, magnezu i potasu do głębszych warstw gleby, co przyczynia się do poprawy jej struktury oraz lepszej retencji wody. Dodatkowo, intensywna wymiana jonowa ułatwia dostarczanie roślinom niezbędnych składników mineralnych, które są niezwykle istotne dla ich wzrostu i rozwoju.

Jak poprawić żyzność gleby?

Żyzna gleba jest niezbędna dla zapewnienia roślinom odpowiednich zasobów wody, powietrza i składników mineralnych. Jak można poprawić żyzność gleby, aby zwiększyć plony pod względem ilości i jakości?

Poprawa żyzności gleby jest niezwykle istotna, ponieważ umożliwia roślinom lepsze wykorzystanie dostępnych składników mineralnych do wzrostu i rozwoju. Niestety, od jakiegoś czasu obserwuje się spadek żyzności gleb, a wydajność upraw pogarsza się z kilku powodów.

Wśród zagrożeń dla urodzajności gleby wymienia się:

  • postępujące procesy zakwaszenia
  • gromadzenie się zanieczyszczeń, takich jak metale ciężkie
  • erozję gleby
  • brak płodozmianu
  • brak nawożenia organicznego
  • nadmierne stosowanie środków chemicznych

W związku z tym, warto zastanowić się, jak zwiększyć urodzajność gleby, aby stworzyć korzystne warunki wzrostu dla roślin i dostarczyć im odpowiednie składniki odżywcze.

Aby zrozumieć, jak żyzność gleby wpływa na siłę wzrostu i zdrowie roślin, należy przyjrzeć się czynnikom, które mają na to wpływ. Wśród wielu czynników ważne są takie elementy jak zawartość substancji organicznej, metody uprawy roli i nawożenie. Skupmy się jednak na trzech głównych czynnikach determinujących żyzność gleby: pH gleby, zawartość próchnicy i struktura gleby.

Odczyn gleby jako czynnik wpływający na jej żyzność

Odczyn gleby ma istotny wpływ na rozwój systemu korzeniowego i wzrost roślin, a także reguluje dostępność składników mineralnych. Różne rośliny mają różną wrażliwość na kwaśny odczyn gleby, dlatego ustalenie optymalnego pH powinno uwzględniać rodzaj gleby oraz wymagania uprawy na danym obszarze (rośliny mogą być bardziej lub mniej kwasolubne).

Jednym ze sposobów regulowania pH gleby jest wapnowanie. Wapń jest kluczowym składnikiem odżywczym dla gleby i wpływa na jej żyzność. Wapnowanie poprawia właściwości fizykochemiczne gleby, jej strukturę i dostępność składników pokarmowych. Jest to prosty zabieg, który wpływa pozytywnie na pH gleby, poprawia jej strukturę i umożliwia lepsze wykorzystanie składników odżywczych. Wapnowanie gleby jest jedną z głównych praktyk związanych z rolnictwem regeneratywnym, które ma na celu przywrócenie i utrzymanie naturalnego potencjału gleby.

Zawartość próchnicy w glebie

Próchnica odgrywa kluczową rolę we wzroście roślin oraz determinuje wysokość i jakość plonów. Próchnica poprawia zdolność gleby do magazynowania składników pokarmowych i zapobiega ich stratom, wpływa na jej zdolność do zatrzymywania wody i redukuje skutki suszy. Ponadto, obecność próchnicy sprzyja korzystnej mikroflorze glebowej. Jak zwiększyć zawartość próchnicy i poprawić żyzność gleby? Ważne jest regularne stosowanie naturalnych i organicznych nawozów, które dostarczają cennych substancji organicznych i składników odżywczych do gleby. Właściwa rotacja upraw, czyli odpowiednie ustalanie kolejności uprawianych roślin, także przyczynia się do zwiększenia zawartości próchnicy w glebie.

Struktura gleby a poprawa żyzności

Struktura gleby odnosi się do organizacji cząstek fazy stałej gleby, gdzie ziarna glebowe są zlepione w agregaty, czyli strukturalne zlepki. Dobrze ukształtowana struktura gleby ma pozytywny wpływ na jej zdolność do zatrzymywania wody i składników odżywczych, a także chroni ją przed wysychaniem i erozją. Powstawanie próchnicy korzystnie wpływa na strukturę gleby, czyniąc ją chłonną i bardziej stabilną.

Jak zwiększyć urodzajność gleby?

Gleba o wysokiej zawartości próchnicy i właściwym zrównoważeniu mikroelementów charakteryzuje się większą zdolnością do magazynowania wody i dostarczania niezbędnych składników pokarmowych roślinom. Jak zatem zwiększyć urodzajność gleby? Jednym ze sposobów jest praktyka rolnictwa regeneratywnego. Jest to holistyczne podejście do uprawy gleby, które ma na celu odtworzenie i utrzymanie jej potencjału plonotwórczego, przy jednoczesnym poszanowaniu środowiska naturalnego i jego zasobów.

Istnieje wiele sposobów poprawy żyzności gleby, takich jak:

  • regularne stosowanie nawozów naturalnych i organicznych, które dostarczają substancje organiczne i składniki odżywcze do gleby
  • prawidłowe planowanie płodozmianu, czyli odpowiednie rozmieszczenie różnych gatunków roślin na polu w kolejnych sezonach - dzięki temu gleba jest lepiej wykorzystywana, różnorodne rośliny uzupełniają się nawzajem pod względem składników odżywczych, a także zmniejsza się ryzyko wystąpienia szkodników i chorób
  • pozostawianie resztek pożniwnych na polu, czyli nieusuwanie całkowicie resztek roślinnych po zbiorach, ale pozostawianie ich na powierzchni gleby - to zapewnia ochronę przed erozją, patogenami i utratą azotu oraz wzbogaca glebę w substancje organiczne i składniki mineralne
  • wapnowanie gleby - czyli zabieg mający na celu optymalizację odczynu gleby i wpływający korzystnie na jej parametry fizyczne, chemiczne i biologiczne
  • stosowanie technik uprawy minimalnej lub bezorkowej, które ograniczają zakopywanie resztek roślinnych i zachowują strukturę gleby
  • zastosowanie kompostu i zielonych nawozów, które wprowadzają do gleby substancje organiczne, mikroorganizmy i składniki odżywcze
  • ograniczenie stosowania środków chemicznych, takich jak pestycydy i herbicydy, które mogą negatywnie wpływać na zdrowie gleby i jej organizmów
  • regularne monitorowanie i badanie gleby, aby ocenić jej stan i potrzeby, oraz dostosowywanie nawożenia i praktyk uprawy w oparciu o wyniki analiz

Poprawa żyzności gleby jest procesem długoterminowym i wymaga systematycznego podejścia. Istotne jest również zrozumienie indywidualnych warunków glebowych i dostosowanie praktyk uprawy do konkretnych potrzeb i wymagań.

Uprawa uproszczona czy uprawa tradycyjna?

Zastanawiasz się, które podejście - uproszczona uprawa czy tradycyjna uprawa - będzie lepsze dla Twoich roślin i Twojej gleby? Warto wiedzieć, że wybór ten zależy od wielu czynników. Najpierw jednak trzeba wyjaśnić na czym polega uproszczona uprawa roli.

Uprawa uproszczona różni się od uprawy tradycyjnej głównie poprzez rezygnację z zastosowania pługa. Kluczowym elementem uproszczenia jest brak orki, co oznacza, że wszelkie zmiany w glebie są wyłącznie powierzchowne, a siew jest przeprowadzany w sposób bezpośredni.

W większości przypadków nie ma potrzeby zakupu nowego sprzętu do wprowadzenia uprawy uproszczonej, ponieważ wiele gospodarstw już posiada niezbędny sprzęt. Istotne maszyny, które mogą być używane w uprawie uproszczonej, to kultywator ścierniskowy oraz siewnik.

Kultywator ścierniskowy jest wyposażony w wały strunowe, które mają za zadanie naciąć glebę nie wywracając jej na wierzch. Wały strunowe rozluźniają powierzchniową warstwę gleby, jednocześnie nie zakłócając jej struktury i organizacji. Dzięki temu ogranicza się ryzyko erozji gleby, a także zachowuje się mikroorganizmy glebowe, które są korzystne dla zdrowia gleby.

Ze względu na to, że wiele gospodarstw już posiada kultywatory ścierniskowe i siewniki, koszty związane z wprowadzeniem uprawy uproszczonej mogą być zminimalizowane. Warto jednak pamiętać, że dostosowanie i optymalne wykorzystanie tych narzędzi wymaga odpowiedniego rozplanowania procesu uprawy uproszczonej oraz odpowiedniego dostosowania ich ustawień do konkretnych warunków glebowych i roślin uprawnych.

Obecnie coraz więcej rolników decyduje się na wdrożenie uprawy uproszczonej w swoich gospodarstwach rolnych. Aby zrozumieć dlaczego jest to popularne, a także przed podjęciem decyzji dotyczącej wyboru uprawy uproszczonej, warto zapoznać się z jej korzyściami.

Jednymi z ważniejszych są korzyści ekonomiczne, jakie niesie za sobą ta metoda. Uprawa uproszczona jest znacznie bardziej opłacalna, co jest czynnikiem decydującym dla wielu rolników. Przede wszystkim, duże gospodarstwa, które mają rozległe areały uprawne, mogą cieszyć się widocznymi oszczędnościami, ponieważ niższe koszty prowadzenia tej uprawy są bardziej zauważalne przy większej skali produkcji. Warto również zauważyć, że trend uprawy uproszczonej nie ogranicza się już tylko do dużych gospodarstw. Coraz częściej, średnie i małe gospodarstwa również przejmują tę formę prowadzenia działalności rolniczej.

Kolejnymi zaletami są ograniczenie czasu pracy i wykorzystywanie mniejszej liczby maszyn, co pozwala rolnikom zaoszczędzić na paliwie i kosztach utrzymania floty maszynowej. Rolnicy zauważają pozytywne zmiany w budżecie swojego gospodarstwa.

Niepodważalne są również korzystne zmiany na samym polu, gdyż redukcja systemu uprawowego ma bezpośredni wpływ na poprawę struktury gleby.

Jeśli chodzi o wady uprawy uproszczonej, często wymienia się większe wyzwanie związane z chwastami. Istnieje ryzyko wystąpienia trudnych do zwalczania chwastów, takich jak perz. Jednak rolnicy coraz lepiej sobie radzą z tym problemem, stosując odpowiednie mieszanki międzyplonów, które pomagają kontrolować chwasty.

Ważne jest, aby rolnicy starali się zrównoważyć zalety i wady obu podejść do uprawy, aby znaleźć optymalne rozwiązanie dla swojego gospodarstwa. Ważne jest również, aby uwzględnić lokalne warunki glebowe i  klimatyczne oraz dostępność zasobów wodnych.

Wybór odpowiedniej formy uprawy można ułatwić poprzez oszacowanie potencjalnych korzyści finansowych wynikających z przejścia na uprawę uproszczoną. Jednak trzeba pamiętać, że ostateczna decyzja zależy od indywidualnych uwarunkowań danego gospodarstwa, zarówno pod względem ekonomicznym, jak i produkcyjnym.

Czym jest strip-till?

To nowoczesny, łagodny sposób uprawy gleby, który znany jest w Polsce już od ponad dekady i cieszy się coraz większą popularnością w wielu krajach. Jest to jeden z systemów uprawy konserwującej. Technologia ta koncentruje się na eliminowaniu orki oraz ograniczeniu przejazdów po polu. W większości przypadków uprawa jest jednoprzejazdowa. Maszyna do uprawy pasowej to bardzo skomplikowany i złożony agregat, składający się z podzespołów wykonujących szereg czynności za jednym przejazdem.

Proces uprawy strip-till polega na spulchnianiu pasów ziemi do głębokości warstwy korzeniowej (około 20-30 cm) bez jej odwracania, przy jednoczesnym stosowaniu nawozów. Metoda strip-till pozwala na dobre przygotowanie "łoża" siewnego, dzięki czemu sadzonki otrzymują optymalne warunki do kiełkowania.

Należy podkreślić, że spulchnia się jedynie wąskie pasy ziemi, w których będą rosły rośliny, a pozostała część pola pozostaje nietknięta, co przyczynia się do zachowania korzystnej struktury i wilgotności gleby. Na szczycie nienaruszonych obszarów, znajduje się ściółka z resztek pożniwnych, która również odgrywa pozytywną rolę. Natomiast, spulchnione pasy są nawożone i zasiewane.

Metoda ta ma na celu zmniejszenie kosztów uprawy poprzez ograniczenie nakładów pracy, paliwa oraz wpływu na środowisko. Uprawa strip-till pozwala również na zminimalizowanie erozji gleby, zwiększenie retencji wody oraz poprawę składu chemicznego gleby.

Technologia strip-till najczęściej służy do uprawy soi, ziemniaków, kukurydzy, słonecznika, buraków cukrowych, pszenicy ozimej i jarej oraz rzepaku.

 

Ta strona używa plików cookies do prawidłowego działania i monitorowania. W każdej chwili możesz zmienić swoją decyzję dotyczącą plików cookies lub wyłączyć/usunąć je w ustawieniach przeglądarki. Szczegóły związane z wykorzystywanymi plikami cookies i zasadami prywatności zawiera Polityka prywatności i cookies dostępna TUTAJ.